Marimekko

9.02 - 8.04.2012

2012 'Dünya Tasarım Şehri' olan Helsinki'nin tasarım ve desen denilince akla gelen ilk markalarından olan 'Marimekko' sergisi Finlandiya Ankara Büyükelçiliği ve Design Museo Helsinki işbirliği ile CerModern'de açılıyor. Sergi, 8 Nisan 2012'ye kadar görülebilir.

 

Sergi, firmanın yarım yüzyılı aşkın tarihçesini irdelerken firmanın kimliğini tanımlayan yetenekli tasarımcıların işlerine odaklanmakta, yerel bir tekstil dokuma işinden uluslararası paltformda tanınan bir markaya uzanan kimi zaman fırtınalı yolculuğunu gözler önüne sermekte ve Modern Fin Tasarımının tarihine bir bakış sunmaktadır.

 

MARIMEKKO

Kumaşlar, moda, bir yaşam şekli

 

Marimekko 1951 yılında karizmatik ve vizyoner Armi Ratia’nın aklının ürünü olarak kuruldu. Şirketin adı kelime anlamıyla “Mari’nin elbisesi” demektir ancak pek çok farklı şekilde yorumlanabilir. Bu anlam çokluğu, Marimekko’nun estetik açıdan - ulusal ve uluslararası, geleneksel ve modern, kırsal ve kentsel, doğa ve teknoloji gibi karmaşık ikiliklerini ve ilişkilerini yansıtmaktadır. 1950’lerde Marimekko’nun ortaya çıkışı uluslararası platformda bir tasarım sansayonu yaratmıştır ve şirket savaş sonrası ve takip eden dönemde dokuma ve moda işletmeleri için önde gelen tekstil üreticilerinden biri olmuştur. Çarpıcı büyük ölçekli kumaş desenleri ve geleneksel çizginin dışında kalan elbiseleri ile farklı bilince sahip tasarım ve moda dünyasına renk ve teklifsizlik getirmiştir.

 

Marimekko ayrılmaz bir şekilde Finlandiya ile ilişkilidir. Bu bağlantı Armi Ratia tarafından titizlikle kurulmuştur. Ratia, Marimekko’nun hem yönetici direktörü, hem sanat direktörü hem de yayın şefi olmuştur. Kumaşlar ve moda tasarımları Fin sayfiyelerinin ve çiftlik evlerinin kırsal güzelliği içerisinde fotoğraflanmıştır. Ürünlere her zaman Fin isimleri verilmiş, kumaş desenleri tarihsel dekoratif motifleri referans almış ve elbiselerde geleneksel Fin giyiminin unsurları göze çarpmaktadır. Ancak Marimekko aynı zamanda geleneksel olarak Finli değildir – şirkete yönelik en sert eleştiriler Finlilerden gelmektedir.

 

Marimekko'nun iş kavramı modernizm ideolojisini yansıtırken teorik temeli esas olarak vizyonerdir. Marimekko'nun hikayesi Fin toplumunu ve yirminci yüzyılın ikinci yarısında Fin sanayinin elde ettiği ilerlemeyi sergilemekle birlikte cesareti ve orijinalliği zamanının ilerisinde olmuş, diğer girişimcilere yol göstermiştir. Zamanının seramikte Iittala Glass ve Arabia gibi yüksek düzeyde kalite ve başarıya kendi yararlarını da gözeterek özgürce deneyimler yaşama fırsatı verilen şirket tasarımcıları ile ulaşan diğer efsanevi Fin tasarım üreticileri arasında yerini almıştır. Ancak seri üretim için tasarımları seçen bir grupla bu işi sürdüren üretimhanelerin aksine Ratia, Marimekko’da nihai karar verici olmayı sürdürmüş, tek başına şirketin benzersiz estetiğini korumuştur.

 

Son yıllara kadar Marimekko'nun tarihi, ideolojik ve estetik seçimleri Armi Ratia ile başladığı şekilde kadınların elinde olmuştur. Ratia, Maija Isola, Annika Rimala and Vuokko Nurmesniemi gibi ümit veren genç tasarımcıları işe almış ve dizginlenemeyen bir yaratıcılık atmosferi yaratmıştır. Ratia ile açık fikirli ve progresif tasarımcılar arasındaki işbirliği, yeni bir yaşam stili kavramının yaratılmasını sağlamıştır. Marimekko, üretimini ev eşyaları, iç mimari ve mimari ürünler olmak üzere genişletmiştir. Utopik Mari topluluğu içinde vizyoner bir şirket felsefesi ile prefabrik evlerden dış pazar için lüks saunalara kadar uzanan geniş bir yelpazede üretim için Ratia, Aarno Ruusuvuori ve Antti Nurmesniemi gibi Finlandiya’nın önde gelen mimarları ve zamanın en iyi iç mimarları ile işbirliği yapmıştır. Sergi, şirketin yarım yüzyılı aşkın tarihçesini irdelerken firmanın kimliğini tanımlayan yetenekli tasarımcıların işlerine odaklanmakta, yerel bir tekstil dokuma işinden uluslararası paltformda tanınan bir markaya uzanan kimi zaman fırtınalı yolculuğunu gözler önüne sermektedir.

 

MARIMEKKO’NUN KURULUŞU

 

Marimekko’nun hikayesi Finlandiya’da savaş sonrası yaşanan travmatik yeniden yapılanma döneminde başlar. Ülkenin her yerinde geçerli olan karne uygulaması genel olarak yaşamı özellikle de ekonomiyi güçleştirmiş ancak aynı zamanda çeşitli tüketici ürünlerine yönelik talebi anormal ölçüde arttırmıştır. Pek çok şirket bu pazardan yararlanmaya çalışmış, üretimlerine tasarım ve teknolojideki en son eğilimleri yansıtmak için uğraş vermişlerdir. Bu şirketlerden bir tanesi 1949 yılında Viljo Ratia’nın sahibi olduğu küçük bir muşamba baskı fabrikası olan Printex’dir. Satışları pompalamak için o zamanlar çok moda olan çiçek desenli koton kumaşlar da dahil olmak üzere Printex’in ürünlerini arttırılmıştır.

 

Tekstil tasarımı eğitimi almış ve reklamcılık alanında çalışmış biri olarak Viljo’nun karısı Armi Ratia (1912–79), yeni girişimin başına geçmiştir. Dokunmuş kumaşlardan desenleri kopyalamak yerine şirket için farklı bir strateji seçmiştir. Ratia kendi desenlerini yaratarak ve görsel ve tekstil tasarımcısı gençlere iş vererek modernist bir estetik hedeflemiştir. İlk günden itibaren Armi Ratia en küçük detayların dahi önemini vurgulamış ve şirketi tam bir sanat işine dönüştürmeye çabalamıştır. Kumaşların üretildiği son derece mütevazı hatta ilkel koşullara rağmen 20 Mayıs 1951’de çok başarılı bir moda gösterisi, bir tanıtım etkinliği olarak Helsinki’nin en iyi lokantası Kalastajatorppa’da gerçekleştirilmiştir. Tasarımlar açıkça 1950’leri temsil etmektedir ve aslında zamanının çok ünlü modacısı Riitta Immonen tarafından yedi farklı tasarımcı ile Printex kumaşları kullanılarak hazırlanmıştır. Armi Ratia bu pazarlama kampanyasını Marimekko-projesi olarak isimlendirmiştir. Akabinde Marimekko Oy Printex’in bağımsız kardeş şirketi olarak tescil edilmiştir. Riitta Immonen Marimekko elbiselerine ve kumaşlarına isim vermekle de ilgilenmeye başlamıştır. Yeni şirketin ana amacı Printex kumaşlarının tasarımı ve pazarlanmasıdır.

 

İLK YILLAR

 

1952’de Marimekko yeni tamamlanan Palace Otel’de bir ofiis kiralamış ve ofis binası Viljo Revell ve Keijo Petäjä tarafından tasarlanmıştır. Bina, Finlandiya’da en son teknolojiye sahip ofis inşaatına örnek teşkil etmektedir. Bu bina içinde yerleşim Marimekko’nun modern tasarıma sadakatini gözler önüne sermiştir. Binanın iç tasarımını yapan Antti Nurmesniemi’nin eşi Vuokko Nurmesniemi ise takip eden sene Marimekko’nun moda tasarım şefi olmuştur.

 

Marimekko ilk parekende satış dükkanını 1953 yılında Helsinki’nin merkezinde açmıştır. Şirket büyüdükçe Helsinki’nin bilinen noktalarında yeni dükkanlar açılmış ve Marimekko ismi Finlandiya’da tanınmaya başlamıştır. Marimekko’nun uluslararası pazarı fethi ise 1954’de bir sergiyle başlamıştır. Design in Scandinavia sergisi ABD turuna çıkmış, 1954 ve 1957’de Milano’nun üç yıl süren onuncu ve onbirinci sergilerine de katılmıştır. 1958’de Marimekko, şirketin geleceği üzerinde önemli etkisi olacak iki sergiye daha dahil olmuştur. İlki Stockholm’de yerleşik Fin tasarım firması Artek’in sanat galerisinde gerçekleşmiş ve halkın ve basının ilgi odağı olmuş, Marimekko’nun İsveç’te ünlenmesini sağlamıştır. İkincisi ise Armi Ratia’nın fuarın ziyaretçilerinden biri olan Amerikan mimarı ve perakendecisi Benjamin Thompson ile bağlantı kurduğu Brüksel Dünya Fuarı’dır. Bu tesadüfi karşılaşma Marimekko’nun Amerika’yı fethetmesine ön ayak olmuştur.

 

VUOKKO NURMESNIEMI

 

Armi Ratia’nın hem mobilya dokumalarında hem de moda kumaşlarda soyut desenleri teşvik etme kararı kendisinin vizyoner ruhunu ortaya koyan cesur bir hamle olmuştur. Ratia aynı zamanda okuldan yeni mezun olmuş gencecik ve deneyimsiz iki tasarımcının potansiyelini idrak edecek kadar da öngörülüdür. Maija Isola ve Vuokko Nurmesniemi oluşum yıllarında Marimekko kumaşlarının ve modasının karakterini şekillendirmekde Ratia’ya yardımcı olmuşlardır.

 

Vuokko Eskolin-Nurmesniemi (1930) Printex / Marimekko için 1953 -1960 yılları arasında tasarımcı olarak çalışmıştır. Seramik eğitimi almış olan Nurmesniemi başlangıçtan itibaren çoşkulu denemeler yapmıştır. Marimekko’nun kumaş boya uzmanı Arvo Nurmi ile beraber yeni baskı teknikleri geliştirmeyi başarmıştır. İç mimar olan kocası Antti Nurmesniemi sayesinde Nurmesniemi modernist mimari ve tasarımdaki en son eğilimlere her zaman çok yakın olmuştur. Vuokko Nurmesniemi’nin Marimekko için yaptığı örneğin Tiibet (1953) gibi ilk kumaş desenleri mimari özelliklere sahiptir. Yatayların, dikeylerin ve renk düzlemlerinin geometrik etkileşimini taşıyan büyük ölçekli desenler modern iç tasarımla uyum göstermektedir. Nurmesniemi’nin erken döneminden iki klasik desen yoğun, dinamik renk kombinasyonlu ve keskin, geometrik, dikey çizgili döşeme kumaşı Rötti (1954) ve daha yumuşak, boyuna çizgili, özgürce boyanmış Piccolo (1953)’dur. Bu desenler Nurmesniemi’nin inovasyonu olan üçüncü bir ara tonun yaratılabilmesi için iki komşu örtüşen rengin kullanıldığı Marimekko imzasının göstergesidir.

 

Vuokko Nurmesniemi ayrıca Marimekko’nun ilk tam zamanlı moda tasarımcısı olmuştur. Kendisinin moda tasarım felsefesi, günlük kullanım için uygun rahat ve pratik elbiseler olarak yorumladığı modernlikle ilgili görüşlerini de yansıtmaktadır. Basit şekilde oluşturulmuş elbiseler II. Dünya Savaşı sonrası moda devrimi olarak karşımıza çıkan ve kadınları o dönemin fiziksel olarak sınırlayıcı engellerinden ve korselerden kurtaran bir moda devrimi aracılığıyla kadın şeklini nesnelleştirmeden giyenin bireyselliğini tamamlamak ve vurgulamak için tasarlanmıştır. Nurmesniemi’nin moda yaklaşımı kumaşın deseninin elbisenin tasarımını belirlediği yönündedir. Bir başka deyişle, güçlü bir kumaş deseni basit hatları olan bir giysiyi tamamlamaktadır. Marimekko’daki kariyerinin başlangıcından itibaren Nurmesniemi en başarılı moda tasarımlarını kumaş desenleri veya renk şekilleri ile müteakip koleksiyonlarda yeniden kullanarak geleneği kırmıştır. Aslında bu bir nevi pazarın talep ettiği şekilde her sezon stil değiştirme geleneğini sorgulayan moda karşıtı sanayinin ifadesidir.

 

 

Tiibet Vuokko Nurmesniemi’nin Printex için tasarladığı ilk kumaştır. Tiibet deseninin yeniliği geometrik açıdan basitliğinde ve o zamanlar Printex teknolojisi için deseni çok zor hale getiren geniş alanda düz renklerin yer almasındadır. Başlangıçta, küçük desenlere kıyasla hem kırık bir buharlayıcıdan hem de baskı mürekkebinin kompozisyonundan kaynaklanan renk akışları, Tiibet gibi büyük desenlerde daha fazla göze çarpmaktadır. Printex’in teknik direktörü Arvo Nurmi ilk önce kumaşın baskısının yapılamayacağını düşünmüştür. Ancak buharlayıcının tamir edilmesiyle ve yeni mürekkep kompozisyonuyla kumaşın baskısı başarı ile gerçekleşmiştir. Büyük renk alanlı desenleri tasarlamakla ilgili karşılaşılan sorunlar nedeniyle Nurmesniemi iddialı tasarımlarını gerçekleştirebilmek için yeni baskı tekniklerini teşvik etmiş ve geliştirmiştir.

 

MAIJA ISOLA

 

1949’da Armi Ratia Printex’in ilk tam zamanlı tasarımcısı olarak Maija Isola (1927–2001)’yı işe almıştır. 1950’lerin sonunda Isola kendi benzersiz, güvenli ifade yollarını bulmaya başlamıştır. Bu dönemdeki kumaş desenlerinde tipik olarak görülen soyut motiflerin açıkça anlaşılan menşeleridir. Kendisinin ilk tematik serisinin adı Luonto (doğa, 1957–59)’dır ve Isola’nın bu dönemdeki diğer tasarımları daha fazla stil ve düz desenlerle Kivet (taşlar, 1956), Isot Kivet (büyük taşlar, 1958) ve Lokki (martı, 1961)’de görüldüğü üzere doğa temasına devam etmiştir.

 

1950’lerin sonunda Fin uygulamalı sanatlarının tamamen saf modern dağarcığı içinde yerli (vernaküler) özellikler ve motifler görülmeye başlanmıştır. Maija Isola’nın yaklaşık otuz desenlik Ornamentti (süs 1958–60) serisi Slovak dantellerinden ve işlemelerinden esinlenmiştir. Maija Isola kendi çizimleriyle desenleri kopyalamış ve ekran desenlerini yaratmak için bunları büyütmüştür.

 

Bitki temalı desenler içeren Luonto (doğa) serisinde Maija Isola, bir film baskı tekniği kullanmıştır. Bitkilerin çizimleri yerine gerçek yapraklar ve dallar saydam bir plakaya veya kağıda yansıtılmış ve Isola tarafından bir desen olarak düzenlenmiştir. Daha sonra bir baskı şablonu kullanılmıştır. Gerçek bitkilerin dış hatları bitmiş kumaş üzerinde görülmektedir ve gölge veya şeffaflık izlenimi yaratmaktadır. Luonto serisinin desenleri genellikle kırık renklerle beyaz bir zemin üzerine basılmıştır. Serinin ilk kumaşları 1957’de, son kumaşları ise 1963’de üretilmiş, toplam yirmidört üretim yapılmıştır.

 

Joonas (Jonah) 1961 yılında aynı isimle Maija Isola tarafından tasarlanan serinin bir desenidir. Nesneler her zaman ilişkili olmayabilir ama seriler büyük doğrusal desenlerle ve benzer çizim stili ile birbirleriyle bağlantılıdır. Genellikle evden çalışan Isola seriyi fabrikanın büyük ve uzun çizim masasında üretmiştir. Her desenin kimi zaman uzunluğu 30 metreye ulaşan siyah beyaz eskizini çizmiş, bunların en beğendiği kesitlerini almış ve aldığı kesitlerin şablonunu çıkarmıştır. Joonas serisinin desenleri Isola’nın ilk gerçek büyük ölçekli desenleri olmuştur. Bunların baskısı yeni ve daha iyi kaliteli koton ile daha kolay yapılmıştır. Desenlerin orijinali beyaz zemin üzerine siyah veya kahverengidir. Diğer renkler daha sonra dahil edilmiştir. Varyasyonu Nooa (Noah) gibi Joonas da serinin üretime alınan en son modellerinden olmuştur. Joonas serisi Silkkikuikka (engebeli zigzag) desenini de içermektedir.

 

 

YENİ TASARIMCILAR

 

1960 yılında Annika Rimala (1936) Marimekko’nun moda tasarım şefi olarak Vuokko Nurmesniemi’nin yerine geçmiştir. Fotoğraf oturumları düzenleyen, moda şovları organize eden, gazete ve reklamları tasarlayan Nurmesniemi’nin aksine Rimala, tasarımlarının tanıtımında daha anonim bir rol benimsemiştir. Marimekko’nun Nurmesniemi’nin moda tasarımları ile olan açık bağlantısı nedeniyle ilk önceleri Rimala kendi stilini oluşturmakta güçlük çekmiştir. Bu nedenle, Marimekko için yaptığı ilk tasarımlar selefinin çalışmalarına öykünmektedir.

 

Moda üretimini çeşitlendirmek için Rimala ile hemen hemen aynı zamanda yün elbiseler üretmek üzere Liisa Suvanto (1910–83) da devreye sokulmuştur. Tasarımlarının çizgisi ve kesimleri daha az belirgin bir versiyonuyla Marimekko’nun vücuda oturan zarf elbisesini esas almaktadır. Elegan çizgiler özellikle övgüye değerdir ve o zamanlar pek rağbet gören Fransız modasından önemli ölçüde farklıdır.

 

Liisa Suvanto’nun yün koleksiyonu Marimekko modasına şıklık ve zerafet getirmiştir. Suvanto yüksek kaliyeli el üretimi yünü seçerek elbiselerin kalitesini ve rafineliğini arttırmıştır. Bir tekstil tasarımcısı olarak Suvanto dokuma ile başlayıp sadece kumaşları tasarlamakla kalmamış aynı zamanda giysileri de tasarlamıştır. Sıklıkla tek bir elbisenin çok sayıda varyasyonunu hazırlamıştır. Diğer türlü basit elbise tasarımlarına dönüşecek tasarımları yan unsurlarla ve farklı vurgularla öne çıkarmaktadır. Suvanto’nun renk dünyası sürprizlerle doludur. Örneğin, 1961 koleksiyonunda renkler siyah beyaz, siyah-kahverengi ve gridir ancak parlak mavi ve sarı da vardır.

 

TASARIMCI ÖZGÜVENİ

 

Marimekko’nun hem Finlandiya’da hem de uluslararası pazarda başarısı Armi Ratia’nın ve tasarımcılarının özgüvenini arttırmıştır. Maija Isola’nın rahat, sıkmayan, çekingen olmayan stili Arkkitehti (mimar) serisini beraberinde getirmiştir. “Mimar” başlığı fabrikada büyük ölçekli grafik tasarımları mimarlara ve iç mimarlara tanıtmanın bir yolu olarak düşünülmüştür. Gruplamalar olarak düşünülen Isola’nın daha önceki serilerinden farklı olarak Arkkitehti serisindeki desenlerin her biri tek tek düşünülmektedir —bazıları boyalı, bazıları kağıt kesimli – ancak hepsi görsel doğrudan etki yaratmakta ve öngörülmemiş büyük ölçekli soyut motifler kullanmaktadır. 1961’den 1973’e uzanan desenlerle bu seri, örneğin soyut ekspresyonizm, pop sanat ve op sanat gibi çağdaş sanat üzerinde mevcut eğilimlerin etkisini göstermektedir.

 

Maija Isola’nin eserlerindeki daha fazla dekoratif temalara ek olarak 1960’ların başında daha durgun bir ifade ile büyük renkli yüzeylere geçiş yapmıştır. Melooni II’de nesneyi tanımak mümkündür ancak Melooni I’de kavun içiçe geçmiş, tasmalı halkalarla daha basit tasvir edilmiştir. Melooni Arkkitehti serisinin bir parçasıdır. Isola’nın farklı modelleri üzerinden fabrikada gerçekleştirlmiştir, Isola’nın kendisi tarafından yapılmamıştır. 1959’dan 1965’e kadar üretilen onyedi deseni içermektedir. Bunların arasında Lokki (martı), Seireeni (deniz kızı), Kaivo (kuyu), Kivet (taşlar), ve Unikko (gelincik) bulunmaktadır.

 

Printex’in ilk zamanlarında çiçek desenlerinden kaçınılmıştır. 1950’lerde Armi Ratia bunları reddetmiştir çünkü herkes bu desenleri üretmektedir. Ayrıca Ratia çiçeklerin yeterince güzel olduğuna ve imitasyonlarını basmanın manası olmadığına inanmaktadır. Maija Isola çiçeklerin geleneksel şeklin dışında gösterildiği çok sayıda desen tasarlamıştır. 1960’larda ölçeği inanılmaz orantılara çıkardığında yaptığı işlerden güzellik akmaktadır. 1960’ların sonunda diğer desenlerde yaptığı gibi çiçekleri daha küçük boyuta indirmiştir. Unikko (gelincik) o dönemin aşırı kullanılmış ve artık yenilgiye uğramış desen dünyasının bir parçası olan Çiçek Gücü’nü hatırlatmaktadır. Günümüzde (2005) Unikko Marimekko’nun en popüler desenlerindendir. Finalndiya’da günlük yaşamda sürekli rezonansı vardır ve giysiden fincana, tepsiden mouse pade, televizyondan hatırlatma notlarına hatta kredi kartlarına kadar pek çok farklı yerde bulunmaktadır.

 

Medya giyislerin sadece kesimine ve imajına odaklanmakla kalmamış aynı zamanda tek tek Marimekko tasarımcılarını da dikkate almıştır. Özellikle Ratia’ya gezilerinde eşlik eden Annika Rimala medyanın ilgi odağı olmuştur. Basın, Rimala’nın cana yakın desen kombinasyonlarından ve giysilerin yaratıcı kesiminden övgüyle söz etmektedir. Bunlar Rimala’nın giysilerin serbest ve hareketleri sınırlamayacak şekilde tasarlanması gerektiğine dair felsefesinin bir yansımasıdır. Buna ulaşmak için rahatlık ve teklifsizlik adına Rimala giysilerinin hacmini ve kumaş desenlerinin ölçeğini bir arada arttırmıştır. Bu ayırıcı kesim, özellikle kol ve omuzlarda göze çarpmaktadır.

 

Rimala’nın kumaş desenlerinin tipik bir özelliği giysinin kesimine bağlı olarak desenin ölçeğindeki değişikliktir. Tarha (bahçe) deseni orijinal ölçektedir. Bir sonraki yani Tarha’nın daha büyük varyasyonu Keidas’dır (vaha). Sonuncu Jokeri (joker) desende ise tek bir motif, kumaşın enini tamamen kaplamaktadır.

 

ULUSLARARASI BASIN

 

1960’larda ve 1970’lerin başında Marimekko mükemmel moda yayınlarında yerini almıştır. Sadece ev ve moda dergilerinde değil genel olarak yaşam dergilerinde de Marimekko’yu görmek mümkündür. Italyan Abitare, Danimarkalı Mobilia ve Alman Schöner Wohnen dergileri diğerleri arasında Marimekko’yu yansıtmak açısından daha önemlidir ve 1965’de etkili Fransız moda dergisi Elle’in bir sayısının kapağında basit bir desenli Marimekko elbisesi giyen bir mankenin yer alması takip eden yılın moda akımını belirlemiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde Gordon Park’ın 1965’de Vogue için ve 1966’da Tony Vaccaro’nun Life için yaptığı fotoğraf çekimlerinin ikisi de Finlandiya’da gerçekleşmiştir. Bu fotoğraflarda modeller zengin ve gösterişli mekanlarda modern ve renkli giysilerle doğal ortamlarda veya Amerikalıların Finlilerle özdeşleştirdiği eski ve hoş yerel binaların önünde görülmektedir.

 

MARIKYLÄ—MİMARİ ÜTOPYA

 

1960’lar Marimekko’da yeni tasarım girişimlerini beraberinde getirmiştir. Şirket kumaş ve modadan mimari ve iç dekorasyon da dahil olmak üzere yeni bir yaşam şekli için daha geniş tasarım kavramına geçmiştir.

 

İşin en başından itibaren Armi Ratia, ister sanat ister el sanatı olsun, ister kumaş ister moda olsun her zaman en ufak detayları bile içine alan yaratıcı dışavurumculuğu ifade eden bir Gesamtkunstwerk felsefesini izlemiştir. Bu vizyon 1960’larda insan habitatının tamamını içerecek kadar genişlemiştir.

 

1967’de Armi Ratia yerel bir gazetede şirketin ilk esaslı inşaat projesi için proje direktörü olarak görev yapacağını açıklamıştır. Bir kumaş ve moda firması için mimariyle ilgilenmek biraz sıradışı görünebilir ancak Marimekko’nun büyük bir yerleşim köyü—Marikylä (Mari Köyü)—ve yeni bir fabrika kurmak planları da mevcuttur. Cesur ve grafik desenleriyle Marimekko kumaşları mimarların ilgisini çektiğinden pek çoğu markanın önemli ve etkili savunucuları haline gelmiştir. Aslında, Ratia esas olarak giyimi mimari terimlerle kavramsallaştırmış, Marimekko giysilerinin rahat, vücut hatlarını saklayan çizgileriyle bir binanın koruyucu dış kabuğu arasında paralellikler kurmuştur.

 

Armi Ratia Mari Köyü’nü kendisinin ve kocasının 1963 yılında aldıkları eski Bökars Malikanesi’nin bulunduğu Finlandiya’nın güneyindeki küçük Porvoo kasabasına yakın bir yerde kurmayı düşünmüştür. Marimekko şirketinin misafirperverliğinin merkezinde olması ile ünlenen kırlardaki bu çiftlik evi, Armi Ratia’nın doğu Finli Karelian köklerini yansıtacak şekilde geleneksel bir köy evi olarak korunmuştur. İddialı Mari Köyü’nü tasarlamak için seçilen mimar Aarno Ruusuvuori (1925–92), Fin mimarisinde minimalist modernizmin dikkate değer bir temsilcisidir ve zamanının en iyi Finli mimarlarından birisidir. En nihayetinde Marivillage fabrikanın ekonomisinde işlerin yolunda gitmemesiyle gerçekleştirlememiştir ancak bunun yerine daha geniş bir deneysel yerleşim birimi olarak Maritalo (Marihouse – Mari Evi) 1966 yılında Bökars arzisinde inşa edilmiştir. Marihouse’ı tasarlarken edindiği tecrübeleri esas alan Ruusuvuori kolayca kurulabilen prefabrik bir sauna da geliştirmiştir.

 

Ana fikir bunun su kenarında kurulması olduğundan 1966 yılında bir prototip bir hafta boyu Espoo’da bir adanın – Karhusaari’nin kıyılarında sergilenmiştir. Simo Rista’nın saunanın içinden çekilen ve dışardaki deniz manzarasını gösteren ünlü fotoğrafı o dönemden itibaren Fin tasarımının ikonik bir imajı haline gelmiştir.

 

1970’LERE GEÇİŞ

 

Öğrenci emeğinin küresel “sosyal devrimi” ve 1960’ların sonundaki sosyal karışıklık Marimekko’nun çevresel bağlamını ciddi ölçüde değiştirmiştir. Sol radikalizminin çıkış yaptığı bu günlerde sosyal ve siyasi ortam daha militan hale gelmiştir. Modada ise bu genel olarak teklifsizliğe ilgi, blue jeanlerin popülerliğinin artması olarak yorumlanmıştır. Çalışan sınıfın blue jean ile ilşkilendirilmesi orta sınıfın değerlerine yönelik bir protestoyu sembolize etmektedir. Marimekko’nun geleneksel desenlerine yönelik sosyal ve ekonomik talebin azalacağını öngören Armi Ratia, Annika Rimala’nın Tasaraita (çift çizgi) 1968 koleksiyonu ile pratik bir çözüm yakalmıştır. Makinada örülen koton jarsenin günlük giyime uygun özelliği ve basit çizgili desen sadece Marimekko’nun ürün kimliğinde devrim yapmakla kalmamış aynı zamanda karlılığı da beraberinde getirmiştir. Bu çok amaçlı, uniseks giysi çabucak tasarımcılar, entellektüeller ve progresif tüketicilerce benimsenmiş ve Fin tasarımının klasiklerinden olmuştur.

 

Armi Ratia 1968 yılında Katsuji Wakisaka’yı ve 1969’da Pentti Rinta’yı Marimekko tasarım programını canlandırma çabaları çerçevesinde işe almıştır. Endüstriyel Sanatlar Enstitüsü’nden yeni mezun olmuş olan Rinta, Rimala’nın giyeceklerin giyilebilmesi için rahat olması gerektiğini savunan ve modayı ikinci plana atan inancını paylaşmaktadır. Wakisaka tarafından getirilen Japon estetiği Marimekko tasarımının tamamen yeni bir bileşeni olmuştur ve açıklık ve basitlik gibi temel Fin fikirleriyle tam olarak örtüşmüştür. Akabinde Wakisaka, Marimekko ailesine meslekdaşı Fujiwo Ishimoto’yu da katmıştır. Ratia’nın Japon tasarımcıları bünyesine dahil etmesi, 1980’lerde başlayacak Japon moda ve tasarımının dünyayı fethetmesi düşünülünce vizyoner bir hareket olmuştur.

 

Liisa Suvanto’nun Katsuji Wakisaka’nın kumaşları ile ilgilenmesi ile kapitone giyecekler ortaya çıkmıştır. Tasarımcılar canlı hayal güçlerini kombine eden koleksiyonlarda işbirliği yapmışlardır. Giysiler moda evlerinin 1960’larda ve 70’lerde egzotizme duydukları tutkuyu çağrıştırarak bir tutam emperyal Çin, Slav folk hikayelerinin süslülüğü ve Japan kimono geleneğini biraraya getirmektedir. Kotonun kapitone olarak kullanılması heykelsi formlar yaratmayı mümkün kılmıştır.

 

YENİ PAZARLAR VE ÜRÜNLER

 

Ishimoto esas olarak 1970 yılında Ristomatti Ratia ve kızkardesi Eriika Ratia tarafından kurulan bir yan şirket olan Décembre Oy için çalışmak üzere işe başlamıştır. Décembre plastik ve diğer modern materyallere odaklanarak yeni ürünler ve yeni pazarlar aramaktadır. Ürün çizgisi içinde plastik kitaplıklar, elbise askıları ve diğer aksesuarlar bulunmaktadır. Özellikle Décembre kanvas çantalar büyük bir başarıyı beraberinde getirmiştir.

 

Décembre ürünlerinin çok iyi giden satışları ile Armi Ratia, 1972 ve 1973’de ABD’de ve Japonya’da başka ürünlerin de üretilmesine yönelik lisans anlaşmalarının müzakerelerini başlatmıştır. 1975’de Marimekko uluslararası operasyonlarını daha da genişleterek Amsterdam’da bir franchise dükkan açmıştır. Hemen akabinde şirket dış pazarlarda çok başarılı ve diğer firmalara örnek teşkil eden Finli firmalara verilen Başkanlık İhracat Ödülü’nü Finlandiya Başbakanı Kekkonen’den almıştır. Marimekko’nın sağlıklı kar performansı 1976 yılında uluslararası satışlar nedeniyle yeni rekor düzeylerine erişmiştir. Bir önceki yıl da hem Almanya’da hem de ABD’de bağlı ortaklıklar kurulmuştur.

 

1950’lerin başı kadar erken bir tarihde Marimekko ürün çizgisini kumaş ve moda üretimine eşlik edecek değişik aksesuarları ve küçük ev eşyalarını kapsayacak ölçüde genişletmiştir. Çantalar belki de en popüler aksesuarlar olmuştur ve pek çoğu ilk piyasaya çıktıkları andan itibaren uzun zaman üretilmiştir.

 

YENİ FABRİKA

 

1972–1974 yılları arasında Marimekko Helsinki sanayi bölgelerinden Herttoniemi’de yeni bir fabrika kurmuştur. Asıl plan tutakdan eve kadar herşeyi üretme kapasitesi olan büyük bir sanayi tesisi kurmak olmakla beraber gerçek Marimekko ruhunu yansıtan projede çocuk oyun alanları ve tenis kortları gibi ütopik özellikler de bulunmaktadır. Daha önce Arno Ruusuvuori’nin mimarlık bürosunda çalışmış olan genç mimar Erkki Kairamo bu yeni fabrikanın tasarımını yapmıştır. 1920’lerin oluşturmacılığı ve modern mimarideki çağdaş eğilimlerden etkilenen spiral merdivenler ve şeffaflık unsurları nedeniyle hemen hemen aynı zamanda inşa edilen Herttoniemi fabrikası ile Paris’deki Pompidou Merkezi arasında benzerlikler ortaya konabilir. Ruusuvuori’nin sakin, içe dönük mimarisi ile kıyaslandığında Kairamo’nun tasarımı çok neşeli ve canlıdır.

 

Fabrika planının ana fikri optimum düzeyde esneklikdir. İç bölümlerin büyük bir kısmı tek katlı entegre fabrika katıdır. Üretimle bağlantılı olmayan operasyonlar ise ana fabrika katının ya altında ya da üstünde yer almaktadır.

 

YENİ BİR DÖNEMİN BAŞLANGICI

 

Kısa bir hastalıktan sonra Armi Ratia’nın 1979 yılında ölümüyle 25 yıldan fazla süredir kurduğu ve yürüttüğü şirketinde büyük bir boşluk olmuştur. Güçlü iradeli, karizmatik lideri olmayınca Marimekko hızını kaybetmiş, bir-iki yıl şirketi yürütmeye çalışan Ratia’nın çocukları en nihayetinde Marimekko’yu 1985 yılında Amer Holding’e satmışlardır. Bu yeni şirket ortamında Marimekko, pek çok şirket içinde bir şirket haline gelmiş ve ciddi bir düşüş sarmalına girmiştir.

 

1991 yılı Marimekko için yeni bir başlangıç olmuştur. Çığır açan, feminist Fin reklam ajansı Womena’nın eski sahibi Kirsti Paakkanen, Marimekko’yu satın almış ve yeni direktörü olmuştur. Paakkanen gelenek ve yenilik arasındaki denge arayışı ile Ratia’nın mirasına saygı gösterme yolunu seçmiştir. Marimekko’nun zirvedeki günlerinde en çok popüler olan kumaş desenlerini tekrar ortaya çıkarmış, böylece 1990’larda moda sanayini silip süpüren retro stilinin avantajından yararlanan parlak bir piyasa stratejisi benimsemiştir.

 

Üretimi de genişleten Paakkanen tasarım ekibini güçlendirerek hepsi farklı rollere sahip pek çok yeni tasarımcıyı Marimekko bünyesinde toplamıştır. Rati’nın işe aldığı son tasarımcı olan Marja Suna, Marimekko’nun geçmişi ile geleceği arasında bir köprü oluşturmuştur. Ritva Falla 1997 yılında Paakkanen tarafından iş yaşamındaki kadınlara giysiler üretmek üzere işe alınmıştır. Falla’nın tasarımlarının şık ve estetik basitliği kariyer yapan kadınların gereksinimlerine uymaktadır.

 

Eğer Ratia’yı Marimekko yaşam tarzı kavramını geliştiren kişi olarak niteleyecek olursak Paakkanen de Marimekko markasını oluşturan kişi olmuştur. Şirketi iflasın eşiğinden kurtarmış, cesur denecek ölçüde avant garde ve tamamen Finlandiya’ya özgü yeni tasarım girişimlerini araştırmaya odaklı bir şirket olarak itibarını yeniden yaratmıştır. Lisans anlaşmaları aracılığıyla iç dekorasyona yönelik kumaş, yatak takımları ve aksesuar üretimi ve satışının yanında Marimekko pek çok giysi koleksiyonu da sunmaktadır.

 

Unikko deseni, masa örtülerinden cep telefonlarına bilgisayar aksesuarlarından cüzdanlara kadar uzanan geniş bir yelpazzede ürüne uyarlanmıştır. Desen dünyada öylesine tanınır hale gelmiştir ki Kirsti Paakkanen’nin marka kimliği hedefiyle Armi Ratia’nın her yeni kuşak için özellikle Finli bir yaşam stili yaratmak ve teklifsiz, günlük konfora sahip kaliteyi tüm dünyada yaymak olan ideali ile neredeyse birleşmiştir.

 

Kirsti Paakkanen Marimekko hisselerini 2007—2008 yıllarında satmıştır. Sampo Bank’ın eski Başkanı ve CEO’su olan Mika Ihamuotila, şirketin başlıca hissedarı haline gelmiştir. 2000’lerin başında Marimekko tasarımcılarında kuşak değişikliği de yaşanmıştır. Erja Hirvi ve Maija Louekari gibi genç tekstil ve grafik tasarımcıları şirketin iç dekorasyon kumaşlarına yeni bir bakış getirmiştir. Moda tasarımcısı Mika Piirainen 1994’de Marimekko’ya katılmıştır. 2000’ler boyunca Piirainen en eskisi elli sene öncesine uzanan Marimekko’nun daha önceki baskı kumaşları ile çalışmıştır. 2009’da Virva Launo Marimekko moda bölümünün yaratıcı direktörü olmuştur.

hakkımızda

üyelik

hizmetler

iletişim

ziyaret

CerBlog

TR I

EN

Ziyaret

İletişim

Yönetim

DAHA FAZLASI